Büyük Rus muharrir Tolstoy, 112 yıl evvel bir tren garında tek başına bulundu. Yanına gelenler bu hareketsiz adamın kim olduğunu bakmak istediklerinde bunun Tolstoy’dan başkası olmadığı ortaya çıktı. Rus ve dünya edebiyatının buyük ustası Tolstoy, Moskova’da 1910 yılının 20 Kasım’ında hayatını kaybetti.
İyi ki yaşadı, âlâ ki doğdu…
9 Eylül 1828’de Moskova yakınlarında bulunan Tula’daki Yasnaya Polyana Malikanesi’nde varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İki yaşında annesini, dokuz yaşında babasını kaybetti ve akrabaları tarafından yetiştirildi.
1844’te Kazan Üniversitesi’ne girdi ama resmî eğitime duyduğu reaksiyonla 1847’de Yasnaya Polyana’ya geri dönerek kendi kendisini yetiştirmeye karar verdi.
1852’de orduya katıldı ve burada boş vakitlerinde yazmaya başladı. 1857’ye kadar Çocukluk, İlkgençlik ve Gençlik isimlerinde üç ciltlik otobiyografik romanını tamamladı. 1854’te Kırım Savaşı’na katılan Tolstoy, buradaki deneyimlerinden yola çıkarak Sivastopol’u kaleme aldı.
1857’de Fransa, İtalya ve İsviçre’yi kapsayan birinci Avrupa seyahatine çıktı ve eğitim kurumlarıyla ilgili bilgi topladı.
Eğitim hizmeti verdi
Rusya’ya dönüşünde köylü çocuklar için bir okul açtı. 1859’da Aile Memnunluğu isimli romanını yazdı. 1860’ta tekrar Avrupa seyahatine çıktı ve Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’da eğitim kurumlarıyla ilgili araştırmasını derinleştirdi.
Bu periyotta kendine ilişkin ahlâk ideolojisi de biçimlenmeye başlamıştı. 1862’de Sofya Andreyevna Behrs’le evlendi. 1863’te yazmaya başladığı ve başyapıtı olarak kabul edilen Savaş ve Barış’ı 1869’da tamamladı.
İkinci büyük kitap: Anna Karenina
Romanın muvaffakiyetinden hamasetle, 1873 ila 1877 ortasında ikinci büyük romanı Anna Karenina’yı yazdı. 1880’den itibaren devlete ve kiliseye ağır tenkitler yönelteceği kitaplar yazmaya başladı ve Tolstoyculuk fikrinin yapıtaşlarını oluşturdu. 1886’da İvan İlyiç’in Ölümü’nü, 1889’da Kroyçer Sonat’ı yayımladı. 1895’te Efendi ile Uşağı’nı yazdı.
Kilisye reaksiyon olarak roman yazdı
Aynı yıl Kilise’ye ağır tenkitler yönelttiği son büyük romanı Diriliş’i yazmaya başladı; 1899’da yayımlanan roman, Rus Ortodoks Kilisesi’nden aforoz edilmesine sebep oldu.
Son romanı Hacı Murat’ı 1896’da yazmaya başladı; 1904’te tamamlayacağı eser, lakin vefatından sonra yayımlanacaktı. Tolstoy 1900’den sonra vaktinin birçoklarını din, toplum, ahlâk, sanat mevzularındaki görüşlerini anlatan yazılar yazmaya ayırdı.
Sayfa: 553
Ruhani ve ahlaki lider
Bu periyotta, müellif kimliğinin yanı sıra manevî ve ahlâki bir önder olarak da ün saldı. Hayatı ile fikirleri ortasında tutarlılık sağlamak emeliyle, giderek daha sade bir ömür sürmeye başladı.
Önce içkiyi ve tütünü bırakıp köylüler üzere giyinmeye başladı, akabinde vefatından sonra mal varlığını köylülere bırakmaya karar verdi.
Tolstoy öldü
Mülkiyet konusundaki radikal fikirleri nedeniyle ailesiyle, bilhassa de karısıyla ortası açıldı. Bu uyuşmazlık, son yıllarını gittikçe artan bir ruhsal külfet içinde geçirmesine sebep oldu.
1910 sonbaharında içinde bulunduğu koşullara daha fazla dayanamayarak küçük kızını ve tabibini yanına alıp konutu terk etti ve bir mühlet sonra, 20 Kasım’da Astapovo’da zatürreeden öldü. Cenazesi iki gün sonra, binlerce kişinin katıldığı bir merasimle Yasnaya Polyana’da defnedildi.
